Paylaş |
|
Tweet |
İstanbul Havayolları
Kuruluş : 1985 Kasım
AOC : 008
ICAO Kodu : IST
IATA Kodu : IL
Merkezi : Bakırköy – İstanbul
Çağrı Adı : İstair
Sınıf: Yurtiçi ve uluslararası tarifeli tarifesiz yolcu taşımacılığı
Statü: 199 yılı Ağustos ayında kapandı.
1960 yıllarda başlayan işçi akımı neeniyle almayada yaşayan Türk sayısı milyonlara erişmişti. Türkiye’ye geliş gidişlerde bir kısmı karayolunu seçerken zaman kısıı nedeniyle bir çoğu zaman kaybetmemek amacı ile havayolunu tercih etmekteydi. İki ülke arasında o zamanlarda Türk Hava Yolları, Lufthansa ve Pan Am havayolları uçmaktaydı. Ancak kapasite yetersizliği ve bilet fiyatların pahalılığı havayolu ile yolculuğu sorlaştırmaktaydı. Üstelik Türkiye’ye gelen turistin çoğu da almanyadna gelmekteydi. almanyad ayaşayan bir kaç girişimci bu potansiyeli farketmişlerdi.
İstanbul Havayolları’nın tohumları 1070’li yılların başlarında atılmaya başlamıştı. Yıllarca almanya ile Türkiye arasında işçi taşımacılığı yapan Türksan Hava Yolları maddi sıkıntılar yaşamakta başta LTU olmak üzere bir çok havayolu şirketine ödemelerinde sorunlar yaşamaktaydı. Bunu fırsat bilen Türksan Hava yolları çalışanlarından Ali Sümer Akat ile Kadri Güney %60/%40 pay ortaklığı ile 1972 yılında Trans Commerz Flugtouristik – İstanbul Hava Servisi isminde kendi turizm şirketlerini kurarark Düsseldorf’ta küçük bir ofiste bu sektördeki ilk işlerine başlamışlardı. LTU havayolu şirketi ile ilişkileri iyi olan Akat LTU’nun desteğine karşı Türksan Havayolları’ndan alınacak 400.000 mark borcun tamamını üstlenmeyi garanti ediyordu. LTU o yıllarda 5 uçaklık küçük bir şürket olmasına karşın maddi olarak oldukça üçlüydü. Şirket 1973 yaz sezonu için alacağı yeni uzun menzilli L-1011 tipi uçaklara güveniyor ve yaz sezonuan iddialı girmeyi planlıyordu. Şirketin planı almanya ile Türkiye arasında bu uçaklarla seferler düzenlemek ve turist pazarından önemli bir pay kapmaktı. Nitekim Akat bu uçaklar sayesinde 1974 yılında LTU’ya olan tüm borcunu kapatmıştı. Bundan sonra 1991 yılına kadar sürecek olan LTU ile ilişkiler de böylece perçinlenmişti.
AKAt’ın şirketi önce LTU’nun sonra almanyanın en büyük turizm şirketlerinden biri olan TUI’nin bilet acenteliğini almıştı. Bu tarihten sonra UFO Reisen şirketinin kurucusu Yener Cenalp ile işbirliği yaparak Ufo Türk Uçak Şirketi adı altında önce LTU ve Condor, sonradan Hapag Lloyd şirketinin uçakları ile uçuşlarıan devam etti. Türklerin yoğun olarak yaşadığı Düsseldorf ve Köln’den İstanbul dışında duraksız olarak Ankara, İzmir, Adana ve Erzurum’u uçuş ağlarına eklediler.
1976 yılında LTU fiosunda buşuna 3 adet Caravelle 10r tipi uçağını elden çıkarmak istediğini duyurdu. Şirketin amacı filsounu L-1011 tipi uçaklara çevirmekti. Şirketin tüm yedek parça ve motorlar dahil olmak üzere istediği fityat çok uygundu. Akat bu uçaklara talip oldu. Amacı yaz aylarında bu uçaklarla türkiye’ye kış aylarında ise italya, ispanya gibi tatil bölgelerine uçmaktı. Buarada LTU Akat’a tüm teknik destek ve uçuş işletme desteğini de vereceğini garanti etti. SAT- Special Air Transport adı altında kurulan şirket ile birlikte Düsseldorf havalimanından eski bir hangar ve bir ofis kiralandı. Ancak alman yasalarına göre uçuş izni alınabilinmesi için alman vatandaşı olmak gerekiyordu. Gereken şartla yerine getirildikten sonra üç yıl süre ile Türkiye, Kanarya Adaları ve Mısır’a charter seferler düzenlendi. Akat 1979 yılında SAT’ı Hapag Lloyd yöneticilerinden Dr. Hinrich Bischoff’a çok az bir karla sattı.
UFO’dan ayrılan Akat 1981 yılında Yener Cenalp ve Yüksel Öktemer ile birlikte kurduğu Sonnerreisen GmbH ile yine LTU’nun da deseğini alarak İstanbul, İzmir, Antalya ve Dalaman’a uçuşlar yapmaya devam etti.
1983 yılında çıkan sivil havacılık yasası ile Akat’ın 1976 yılından beri gönlünde yata özel havayolu işletmeciliğinin yolu da açılmıştı. almanyadaki tüm Türk charter işletmecileri ile temasa geçti Aldığı olumlu yanıtlar neicesinde 1984 yılında Türkiye merkezli bir havayou şirketi kurulmasına, isminin İstanbul Havayolları olmasına ve logosunun da lale olmasına karar verildi. o zamanların Türk Hava Yolları’na rakip olacak günümüzün Pegasus Havayolları’na benzer havayolu şirketinin ilk temelleri atılmıştı. 1985 yılında çalışmalar devam ederken Akat 1979 yılında satmış olduğu SAT Hava Yollarının sahip olduğu iki Caravelle tipi uçağı sattığını öğrenmişti. Yapılan görüşmeler yedek parça ve motorların da içinde olduğu uygun bir fiyat üzerine anlaşılarak uçakların ilki 1985 yılında ikincisinin 1986 Mart ayında teslim alınması planlandı.
Bu arada 1985 yılında Tücaret Bakanlığı’ndan alınan izinle İstanbul Havayolları Anonim şirket olarak kuruldu ve sivil Havacılıkten ön işletme izni alındı.
Tamamı ödenmiş 1 milyar sermaye ile kurulan şirketin ilk ortakları ve pay dağılımı şöyleydi:
Lütfü Renda – Türksan Turizm Sanayi Ticaret A.Ş. – 317 milyon lira
Ali Sümer Akat – Sonnerreisen GmbH – 165 milyon lira
Yücel Meydan – Tam Türk – 225 Milyon lira
UFO Reisen – Yener Canalp – 150 milyon lira
Kamera Reklam – 30 milyon lira
Öztürk Reisen – Hamdi Öztürk – 15 milyon lira
Refik Boydur – 15 milyon lira
Turgut Koyuncuoğlu – 15 milyon lira
İsmail Necati Telger – 15 milyon lira
Nihat Böytüsün – 5 milyon lira
İrfan Arfun – 2 milyon lira
LTU Uçaklarını ilk kez Türkye’ye getiren Safi Ergin – 1 milyon lira ve Kadri Güney.
SAT Havayolları’nın sarı – yeşil renklerini taşıyan ilk Caravelle tipi TC-ARI tescilli uçak 28 Aralık 1985 günü teslim alındı. Masraflarıkısmak amacı ile yöneticiler uçağın dış imaj renklerinde değişiklik yapmak istememişlerdi. Sadece kuyrukbölümüne yazan SAT yazısının üzerine İstanbul Havayolları2nın logosu olan beyaz Lale ile değiştirilmişti. Gövdeye ise büyük harflerle büyük puntolarla İSTANBUL yanına ise küçük puntolarla yine büyük harflerle HAVAYOLLARI/AİRLİNES yazıldı. Teslimattan sonra uçak alman pilotların yönetiminde Türk pilotların eğitimi için Dalaman’a gönderildi.
Şirket yöneticilerinden Refik Baydur 1896 yılında yaptığı basın açıklamasında ” Hükmi bir kişik kazanan firmamız bir kaç ay çinde faaliyete geçecektir. İlk aşamada 99 yolcu kapasiteli 3 uçak ile almanya Türkiye ve Türkiye – Kıbrıs arasında turist taşıması yapılacaktor” ifadelerini kullanmıştı.
SHY-6A yönetmeliğinin tüm gereklerini yerine getiren İstanbul Havayolları’nın işletme başvurusu Sivil Havacılık Daire Başkanlığı tarafından 10 Mart 1986 günü onaylanarak 008 numaralı Uçak İşletme Sertifikası ( AOC )’nı aldı. Şirket ilk tarifeli seferini TC-ARI tescilli Lale isimli uçağı ile 14 Mart 1986 günü Bursa Havayolları’ndan transfer olan pilot Nurol Varol ve bir alman pilotun yönetiminde İstanbul – Ercan – İstanbul arasında, ilk charter seferini ise aynı gün İstanbul – Düsseldorf dönüşte de Düsseldorf – İzmir olarak yaptı.
Şirket 1 Mayıs 1986 günü Romen Tarom havayolları’ndan YR-BCL tescilli bir BAC-11 tipi uçak kiraladı ve aynı motifleri bu uçağa işleyerek TC-AKA tescilini ve Gül ismini verdi.
İkinci uçağın da gelmesi ile aktarmasız her Cuma günü Köln – Trabzon, her Cumartesi günü Köln – Adana, her Çarşamba Köln – Diyarbakır gidiş – dönüş charter seferleri yapılmaya başlandı.
Arttık şirket yavaş yavaş piyasaya giriyordu. Yapılan almanya charter uçuşlarının yanı sıra iç hat tarifeli seferlerin uçuş programları yayınlandı. İlk etapta İstanbul’dan Ankara, Antalya, Diyarbakır, İzmir, Trabzon gidiş dönüş, Ankara’dan Adana, Diyarbakır, İzmir ve Trabzon gidiş dönüş, Antalya’dan Dalaman gidiş dönüş seferleri yapılacaktı. İç hat seferleri planlanırken almanyaya yapılacak charter seferlere bağlantı olmasına dikkat edildi. bilet fiyatları en kısa mesafe Antalya – Dalaman için 15 bin lira, en uzun mesafe İstanbul – Adana için ise 29 bin lira olarak belirlendi.
(1999 yılında kapanan bir döneme damgasını vuran havayolu şirketinin kuruluş ve faaliyetlerinin devamının hikayesini daha detaylı öğrenmek ve okumak isterseniz Kıvanç Hürtürk ve Gökhan Sarıgöl beyefendilerin kaleme aldıkları harika bir kaynak kitap olan ” Türkiye’de Ticari Havacılık Tarihi II” isimli kitaptan faydalanabilirsiniz. Bu konuda ve daha bir çok konuda kaynak olarak kullandığım ve her sayfasında ilginç ve değerli bilgiler bulduğum her havacılık meraklısının merak ettiği bilgiler ile dolu olan kitabın özelliğini de sizlere belirtmeden edemedim.)
Gelelim İstanbul Havayolları şirketinin filosuna.
Tescil Model Kaynak Statü Kullanım Süresi
TC-ARI Caravelle 10B1R SAT Mülk 1985 – 1988
YR-BCL BAC 111-525FT Tarom Kira 1985
TC-AKA BAC 111-525FT Tarom Kira 1986
YR-BCJ BAC 111-525FT Tarom Kira 1986
TC-JCP BAC 111-525FT Tarom Kira 1986 – 1987
TC-AKA Caravelle 10R Germanair Mülk 1986 – 1991
TC-ASA Caravelle 10R CTA Mülk 1987 – 1991
TC-ATA Caravelle 10R Farner Air Service Mülk 1988
TC-ABA Caravelle 10R Farner Air Service Mülk 1988 – 1992
YR-BRA BAC 111561RC Tarom Kira 1988
TC-ADA Boeing 737-4Y0 GPA Kira 1988 – 1995
TC-ALA Caravelle 10R CTA Mülk 1989 – 1993
TC-ATA Boeing 737-4Y0 GPA Kira 1990 – 1991
TC-AGA Boeing 737-4Y0 GPA İptal 1991
TC-AFB Boeing 727-228 SBC Kira 1991 – 1992
TC-AFC Boeing 727-228 SBC Kira 1991 – 1997
TC-AGA Boeing 737-4Y0 GPA Kira 1991 -2000
TC-AFT Boeing 727-230 Lufthansa Mülk 1992 – 1999
TC-ACA Boeing 737-4Y0 GPA Kira 1992 – 2002
TC-AFR Boeing 727-230 Lufthansa Mülk 1992 – 1998
TC-AFP Boeing 727-230 Lufthansa Mülk 1992 – 1999
D-ABRI Boeing 727-230 Lufthansa Kira 1992
TC-AFO Boeing 727-230 Lufthansa Mülk 1992 – 1999
TC-AFN Boeing 727-230 Lufthansa Mülk 1992 – 1999
TC-APA Boeing 737-4S3 AOF Kira 1993 – 1999
TC-AVA Boeing 737-4S3 AOF Kira 1993 – 2000
TC-AYA Boeing 737-4Y0 GPA Kira 1993 – 2000
TC-AZA Boeing 737-4Y0 GPA Kira 1993 – 2000
TC-AFV Boeing 727-230F Atasco Kira 1994 – 1997
TC-AJA Boeing 757-236 Sunrock Kira 1995 – 1999
TC-AHA Boeing 757-236 Citibank Kira 1995 – 1999
TF-ABP L-1011-1 Air Atlanta Kira 1995 – 1995
TC-IYC Boeing 727-2F2 ISF Kira 1997 – 2000
TC-ARA Boeing 757-204 Boullion Kira 1997 – 1999
TC-AFU Boeing 737-4Y0 Pegasus Kira 1997 – 1998
TC-IAD Boeing 737-33A Orix Kira 1998 – 1999
TC-IAA Boeing 737-43Q Boullion Kira 1998 – 1999
TC-IAB Boeing 737-43Q Boullion Kira 1998 – 1999
TC-IAC Boeing 737-382 Orix Kira 1998 -2000
TC-JBG Boeing 7272-2F2 THY Kira 1998 – 2000
TC-IAE Boeing 737-3L9 Tombo Kira 1998 – 1999
TC-IAF Boeing 737-43Q Capital Kira 1998 – 2000
TC-IAG Boeing 737-43Q Capital Kira 1998 – 2000
TC-IAH Boeing 737-86N GECAS Kira 1999-2000
TC-IAJ Boeing 737-86N GECAS İptal 1999
TC-IAK Boeing 737-86N GECAS İptal 1999
TF-ABM L-1011-1 Air Atlanta Kira 2000
Uçakların o dönemde fotğraflarını çeken Gökhan Sarıgöl beyefendinin kitaptaki fotoğraf arşivinden şirket uçaklarının bazılarının fotoğrafları.
Diğer Şirketler İçin TIKLAYINIZ