Bursa Havayolları (Bursa Airlines)

Erhan Aydoğdu –

Kuruluş : 1974 Ocak

IATA Kodu : WT/BF

Merkezi : Bursa

Çağrı Adı : Bursa

Sınıf: Bölgesel tarifeli ve uluslararsı tarifesiz yolcu

Satatü: 1985 yılı Ocak ayında kapandı.

1985 yılında Bursa’lı sanayici ve iş adamı olan Ali Osman Sönmez havacılığa attığı adımı şu sözlerle dile getirmişti: ” Biz Bulgar Türk’üyüz, Rüştiye’yi orada bitirdim. Lisye girdim ancak devam edemedim. Çünkü Bulgarlar Türklerin Bulgar liselerinde okumalarını istemiyordu. Bununla ilgili yasa çıkarmışlardı. Okuyamadım. Yedi arakdaş Türkiye’ye kaçtık. Geceleri yürüyerek Türkiye’ye geldik. O zaman en büyük hayalim askeri okula girip pilot olmak ve uçağıma atladığım gibi gidip Bulgar Meclisini yerlebir etmekti. O zamandan uçak sevgisi var. Askeri okula girip pilot olamadım ama Bursa Havayolları‘nı kurdum”

70’li yılların başlarında Türk Hava Yolları F27 tipi uçaklar ile günde 4 kez düzenlediği İstanbul – Bursa seferlerini 1974 yılında bu uçakların hizmet dışı kalması ile f-28 tipi uçaklarla yapmaya başladı. Ancak Bursa Havaalanı jet motorlu f-28 tipi uçakların iniş ve kalkışlarına elverişli değildi. Bu uçakların bu havaalanına uygun olmaması yıllar geçtikçe seferlerini azaltılmasına sebep oldu. 1974 yılında günde 3 sefer yapılıyorken 1975 yılında günde 1 sefere, 1976 yılında haftada 3 ( hafta sonları ) sefere, 1977 yılının başlarında ise haftada 2 sefere inmişti. Ve nihayetinde 1977 yılı yaz sezonu programında Bursa sefer programında yer alamadı. Aslında Bursa sadece ö önemli bir sanayi merkezi olsa da yaz ve kış turizmine de açık bir merkezdi. Doğru seçilecek uçak tipi ile ve yakalanacak yolxu sayısı potansiyeli ile pekala seferler yeniden  başlatılabilir, Sadece İstanbul ile değil Ankara, İzmir gibi diğer merkezlerinde içinde olduğu bir ağ kurulabilirdi.

Ali Osman Sönmez THY eski müdürü Ağasi Şen ve Genel Müdür Yardımcılarından Suphi İşcen’in teknik destekleri ile 1977 yılında 50 milyon liralık sermaye ile Bursa Hava Yolları’nı kurdu. Şirketin ortakları Bursa Ticaret Odası, Aksoylar, Şenkaya ve Şener Makine’ydi. Nisanayı geldiğinde Ulaştırma Bakanlığı’ndan ticari uçak işletme ve  Türkiye’deki havalimanlarına konma, konaklama izinleri alınmıştı.

Ulaştırma Bakanı Müsteşar Yardımcısı Ahmet Selçuk basına yaptığı açıklamada ” 5o milyon liraya Bursa’da kurulan Bursa Hava Yolları şirketinin başvurusu üzerine gerekli izinler verilmiştir. Şirket belli ücretler karşılığında havalimanlarına konabilecek ve konaklayabilecektir. Şirket uçuşa hazır duruma geldiğinde tarafımızdan denetlenecek ve uçuşa elverişli olduğu uygun görülürse izin verilecektir. Şirket faaliyetlerine başladığında Türk Hava Yolları’nın uçamadığı zarar ederek sefer yaptığı noktalara uçacaktır. Bu noktalar : İstanbul – Balıkesir, İstanbul – Bandırma, İstanbul – Eskişehir, İstanbul – Çanakkale, Bursa – Kayseri, İstanbul – Bursa ve Ankara -Bursa”

Ön izinleri alan şirket diğer yandan pilot, uçak bakım teknisyeni, dispeçer, hostes arama ilanları yayınlarken diğer yandan da uçak arayışına girmişti. Planın ilk safhasında  parça ve bakım kolaylıkları göz önünde bulundurularak tek bir şirketten 22 ve 44 koltuklu 5 uçak seçilecek bedellerinin ödemesi 8 yıla yayılacaktı. Ayrıca bu uçaklar seçim gezilerinde partilerin de işine yarayacaktı.

Değişik uçak şirketleri ile yapılan görüşmeler sonucunda 22 koltuklu sınıfta CASA C-212-100 tipi uçağın (STOL özelliği sebebiyle) seçilmesine karar verildi. Ancak şirketin elinde 1975 yılında üretilen 1 adet uçak mevcuttu. Şirket Temmuz ayına yapımı devam eden diğer uçağı yetiştirme taahhütü verince derhal iki uçaklık anlaşma yapıldı. Şirket uçak başına 27 milyon lira ödeyecekti. Anlaşmaya istineden ilk uçak TC-AOS ( Ali Osman Sönmez) tescilli ” Sönmez” isimli uçak 16 Mayıs 1977 günü İstanbul Yeşilköy Havaalanı’na inişini yaptı.

Nisan ayı ortalarında şirket yetkilileri 44 koltuklu sınıfta uçak görüşmeleri için gittikleri İngiltere’de görüştükleri Short şirketi ile anlaşamayınca Alidair şirketinden 60 yolcu kapasiteli bir Viscount 708 ( G-ARGR tescilli ) wet lease olarak kiralandı. Şirket yetkilileri Bursa Hava Yolları imajını ytaşıyan bu uçakla 24 Mayıs 1977 günü İstanbul’a döndüler. Şirket yetkilileri Yeşilköy Havaalanı’nda yaptıkları açıklamada” Haziran ayı içinde Bursa – Ankara, Bursa – İzmir seferlerine başlayacağız. İlk uçağımızda Türk ve ingiliz ekipler görevledirilecek ve bilet fiyatları 300 lira olacaktır” demişlerdi.

TC-AOS gümrük ve Türk Uçak siciline geçiş için gereken sertifikların tamamlanmamasından dolayı halen işletme iznini alamamıştı. Bu yüzden ilk deneme uçuşları Aldair şirketinden kiralanan Viscount ile yapıulacaktı. Yapılan bir kaç deneme uçuşundan sonra buuçağın uygun olmadığı anlaşıldı ve uçak  5 Haziran günü Aldair şirketine iade edildi.

Şirket çuşlara başlamak için son hızla hazırlıklarına devam ederken Ulaştıma Bakanı Erol Çevikçe  Bursa’dakurulacak havayolu şirketinin diğer şirketlere öncülük edeceği ve havayolu taşımacılığının kurulacak başka şirketler ile diğer illeere yayılacağı ve havayolu ulaşımında güçlüklerle karşılaşılacağı bu sebepten dolayı Bursa Hava Yolları’na yapılan incelemeler sonucu izin verilmediğini açıklıyordu. Bu açıklama ile Ali Osman Sönmez kızgınlığını ” Üç uçak alındı, 90 milyon yatırım yaptık. Ulaştırma Bakanı’nın izin vermemesi hayret edilesi bir durumdur. Aynı hükümetin gümrük ve tekel bakanı uçaklarımızın gümrük işlemlerinin bir an önce tamamlanması için gerekli yerlere talimat veriyor, Ulaştırma bakanı iznimizi reddediyor. Olacak iş değil. Hemde tarafımıza henüz yazılı bir açıklama yapılmadı” sözleri ile ifade ediyordu. 5 gün sonrasında ikinci CASA 212 TC-AOC tescilli Sönmez II isimli uçak Yeşilköy Havalimanı’na inişini yaparak filoya katılmak üzere gelmişti.

Geçen bir ay içinde gerekli anlaşmazlıklar giderilmiş olacak ki 17 Ağustos günü Ali Osman Sönmez uçuş izninin alındığını 20 Ağustos günü Bursa – İzmir arasında ilk olarak karşılıklı 4 sefer yapılacak ilerleyen zamanlarda arttırılacağını, ayrıca 1 Eylül’den itibaren Bursa – Ankara, 8 Eylül’den itibare ise Bursa – İzmir uçuşlarının başlayacağının müjdesini veriyordu. Bu süre zarfından şirketin  kapanışına kadar geçen kah durgun kah fırtınalı dönemleri oldu ve 1985 yılında şirketin faaliyetler durdu.

(Şirketin kuruluş ve faaliyetinin hikayesini daha detaylı öğrenmek ve okumak isterseniz Kıvanç Hürtürk ve Gökhan Sarıgöl beyefendilerin kaleme aldıkları harika bir kaynak kitap olan ” Türkiye’de Ticari Havacılık Tarihi II” isimli kitaptan faydalanabilirsiniz. Bu konuda ve daha bir çok konuda kaynak olarak kullandığım ve her sayfasında ilginç ve değerli bilgiler bulduğum her havacılık meraklısının merak ettiği bilgiler ile dolu olan kitabın özelliğini de sizlere belirtmeden edemedim.)

Kitabın yazarları olan Kıvanç Hürtürk ve Gökhan Sarıgöl tarafından çekilen ve kitapta yayınlanan bir sürü fotoğrafın içinden şirketin kullandığı uçakların bir kaç tanesinin fotoğrafını sizler için paylaşıyorum.

Bursa Hava Yolları Filo Yapısı:

G-ARGR – Viscount 708 – Aldair Şirketinden Kiralık

TC-AOS – CASA C-212-100 Avicar – Mülk

TC-AOC – CASA C-212-100 Avicar – Mülk

TC-VAC – Mc Donnell Douglas DC-9-30 – İptal

TC-AAC – Mc Donnell Douglas DC-8-21 – Hamarein Air’den kiralık.

TC-JBV – Mc Donnell Douglas DC-8-21 – Hamarein Air’den kiralık.(Sonradan Mülk)

TC-JBY – Mc Donnell Douglas DC-8-52 – United Airlines’ten kiralık.

TC-JBZ – Mc Donnell Douglas DC-8-52 – United Airlines’ten kiralık.

9G-CLG – Mc Donnell Douglas DC-8-63CF – Air Zaire’den kiralık.

N37681 – Boeing 707-321 – Int’l Air Leases.

Diğer Sivil Havacılık Yasası Öncesi Girişimler İçin TIKLAYINIZ