İlginç Uçaklar – Yak-36 Freehand

Yak-36 Freehand: Sovyetlerin İlk VTOL Uçağı

Yak-36 “Freehand”, Sovyetler Birliği‘nin dikey kalkış ve iniş yapabilen (VTOL – Vertical Take-Off and Landing) ilk deneysel jet uçağıdır. 1960’larda geliştirilen bu uçak, dönemin süpersonik uçak ve helikopter teknolojilerinin birleştirilmesine yönelik Sovyetler’in ileri mühendislik çalışmaları arasında yer aldı.

Gelişim Süreci

1950’lerin sonları ve 1960’ların başlarında, Batı’da İngilizlerin Harrier gibi VTOL uçak projelerine yoğunlaşması, Sovyetler Birliği’ni bu alanda benzer bir kapasite geliştirmeye teşvik etti. VTOL uçakları, pist gereksinimini azaltarak hareket kabiliyetini artırıyor ve özellikle kısa veya hasarlı pistlerde çalışabilme avantajı sunuyordu.

Yakovlev Tasarım Bürosu tarafından geliştirilen Yak-36, bu amaca yönelik olarak inşa edildi. Prototipin geliştirilmesi sırasında hem aerodinamik hem de motor teknolojileri üzerinde yoğun çalışmalar yapıldı. Proje, deneysel bir uçak olmasına rağmen, gelecekteki VTOL uçaklarının geliştirilmesi için bir temel oluşturdu.

Teknik Özellikler

Yak-36 Freehand, kompakt bir yapıya ve çift turbofan motor düzenine sahipti. Bu motorlar, hem ileri hareket hem de dikey kalkış ve iniş yeteneği için tasarlanmıştı.

• Motorlar: 2 adet RD-36-35 turbofan motor
• Boyutlar: 16,5 metre uzunluk, 10 metre kanat açıklığı
• Maksimum Hız: 1050 km/s
• Maksimum Kalkış Ağırlığı: 10 ton
• Havada Asılı Kalma Süresi: Yaklaşık 2 dakika

Yak-36, iniş takımları yerine dört adet küçük denge ayağıyla donatılmıştı. Uçak, kontrol yüzeyleriyle değil, motorlardan çıkan sıcak gazların yönlendirilmesiyle manevra yapıyordu.

İlk Uçuş ve Testler

Yak-36’nın ilk dikey kalkışı 1964 yılında başarıyla gerçekleştirildi. İlk uçuşunda ise 1966 yılında, Domodedovo Hava Şovu’nda halka tanıtıldı. Ancak testler sırasında, VTOL teknolojisinin o dönemdeki sınırlamaları nedeniyle Yak-36’nın performansı tam anlamıyla beklentileri karşılayamadı. Özellikle motorların yüksek yakıt tüketimi ve stabilite sorunları, operasyonel kullanıma geçişini engelledi.

Mirası

Yak-36, hiçbir zaman seri üretime geçmedi ve Sovyet Hava Kuvvetleri tarafından aktif olarak kullanılmadı. Ancak bu uçak, gelecekteki VTOL projelerine ilham kaynağı oldu. Yak-36’nın testlerinden elde edilen bilgiler, daha gelişmiş bir model olan Yak-38’in (NATO kod adı “Forger“) geliştirilmesinde kullanıldı. Yak-38, Sovyetler Birliği’nin uçak gemilerinde kullanılan ilk operasyonel VTOL uçağı oldu.

Sonuç olarak, Yak-36 Freehand, Sovyet havacılık tarihinin önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Bu uçak, teknolojik sınırları zorlamış ve havacılık mühendisliğinde VTOL teknolojisinin temelini oluşturmuştur. Deneysel bir proje olmasına rağmen, Yak-36’nın tasarımı, dikey kalkış ve iniş yapan modern uçakların yolunu açmıştır.

Kaynakça

• Yakovlev Design Bureau arşivleri
• Sovyetler Birliği havacılık teknolojisi raporları
• NATO’nun Yak-36 değerlendirme raporları

DİĞER İLGİNÇ UÇAKLAR İÇİN TIKLAYINIZ

Kapak Fotorğafı ve fotoğraf: Wikipedia